در دهه‌های اخیر، استفاده از سیستم‌های نقاله در صنایع مختلف به‌طور گسترده‌ای افزایش یافته است. این سیستم‌ها، نه‌تنها به منظور حمل و جابجایی مواد و کاهش نیاز به نیروی انسانی، بلکه برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید نیز استفاده می‌شوند. در این سیستم‌ها، رولیکها به عنوان یکی از اجزای اساسی و بحرانی مطرح می‌شوند که نقش بسیار مهمی در عملکرد بهینه این سیستم‌ها دارند.
یکی از انواع رولیک نوار نقاله، رولیک برگشت است که وظیفه نگهداری و پشتیبانی از تسمه‌های نقاله را داراست. عملکرد صحیح این رولیکها برای جلوگیری از ساییدگی، فرسایش، و انحراف تسمه‌ها بسیار حیاتی است. در این مقاله، به بررسی عملکرد، اهمیت، و نقش رولیک برگشت در بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های نقاله می‌پردازیم.
رولیک برگشت چیست؟
رولیک برگشت یکی از اجزای اساسی نوار نقاله است که در قسمت برگشت نوار ( قسمت تخلیه بار به قسمت بارگیری) مورد استفاده قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی این رولیکها نگه‌داشتن و حمایت از نوار بازگشتی است، که معمولا به دو صورت افقی و V شکل اجرا می‌شوند. استفاده از تیپ V شکل برای تحمل نوارهای سنگین تر مناسب‌تر به نظر می‌رسد. برای جلوگیری از آسیب دیدن رولیکهای برگشت به دلیل وجود ذرات ساینده بر روی نوار، رولیکهای برگشت با رینگهای لاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رینگهای لاستیکی با نصب فاصله‌دار روی بدنه رولیکها، همچنین باعث کمک به ریزش مواد ساینده و جلوگیری از دور شدن آنها از تسمه نقاله می‌شوند.
رولیک برگشت، یا Return roller، یکی از اجزای مهم و حیاتی در سیستم نقاله‌ها است که در قسمت برگشت نوار نقاله قرار می‌گیرد. اصلی‌ترین وظیفه این رولیکها نگه‌داشتن و پشتیبانی از نوار بازگشتی است که پس از تخلیه بار، در مسیر برگشت به ناحیه بارگیری باز می‌گردد.
این رولیکها معمولاً شامل یک رولر افقی است که از زیر تراورس کانوایر آویزان شده است. همچنین، رولیکهای هفتی شکل دارای دو رولر کوچکتر هستند که به منظور بهبود مسیریابی نوار نصب می‌شوند. تیپ V شکل برای تحمل نوارهای سنگین مناسب‌تر است، در حالی که رولیکها با رینگهای لاستیکی معمولاً برای جلوگیری از آسیب دیدن در صورت وجود ذرات ساینده بر روی نوار استفاده می‌شوند. رینگهای لاستیکی روی بدنه آنها با فاصله نصب می‌شوند تا به ریزش مواد ساینده و جلوگیری از دور شدن این مواد از تسمه نقاله کمک کنند.
با استفاده از رولیکهای برگشت با رینگهای لاستیکی، امکان جلوگیری از آسیب به رولیکها در صورت وجود ذرات ساینده بر روی نوار نقاله فراهم می‌شود و عمر مفید این اجزا افزایش می‌یابد.
ساختار رولیک برگشت
این رولیکهای برگشت با فواصل لاستیکی در تغییر جهت در فرم اصلی تسمه نقاله‌ها نقش مهمی دارند. در مرکز این رولیکها، حلقه‌های لاستیکی گرد قرار دارند که باعث اصلاح تغییر جهت تسمه می‌شوند تا در مسیر درست حرکت کنند.
همچنین، در دو طرف رولیک برگشت، حلقه‌های لاستیکی صاف قرار دارند که از لبه‌های تسمه‌ها محافظت می‌کنند و از لق‌زدگی تسمه‌نقاله‌ها جلوگیری می‌کنند. این رولیکهای برگشت با رینگ لاستیکی بر روی تسمه‌نقاله‌ها، جهت مقاومت در برابر فشار استفاده می‌شوند.
در مسیر مستقیم تسمه نوار نقاله، جنسی از مواد چسبناک استفاده می‌شود که به سطح تسمه نوار نقاله بچسبد. در این حالت، متریال چسبناک بر روی رولیکهای برگشتی ته‌نشین می‌شود و پس از آن به رولیک وزن اضافه نامتقارنی وارد می‌شود. این باعث بالا رفتن استهلاک تسمه‌نوارنقاله می‌شود و به سمت محرک نیروهایی وارد می‌شود که موجب حرکت تسمه نوار نقاله به کنار مسیر اصلی می‌شود.
این نوع مدل باعث کاهش فشارهای زیادی می‌شود و این به دلیل حلقه‌های لاستیکی فاصله‌دار است که در شرایط خاص به صورت تدریجی به سطح تسمه نوار نقاله وارد می‌شوند. این حلقه‌ها با فاصله مونتاژ می‌شوند و ضدسایش، محکم و مقاوم به ضربه هستند.
در بخش میانی رولیک، از رینگهای لاستیکی با سرهای بیضی استفاده می‌شود و به وسط تسمه نوار نقاله فشاری وارد می‌کنند که باعث جدا شدن مواد از سطح آن می‌شوند. در بخش‌های انتهایی، رینگهای لاستیکی صاف استفاده می‌شوند و لبه‌های تسمه نوار نقاله را نگه می‌دارند و در برخی موارد از انحراف کم تسمه نوار نقاله جلوگیری می‌کنند.
اجزای رولیک برگشت چیست؟
شفت میله مرکزی، لوله با متریال مختلف، لوله متحرک، بلبرینگ، درپوش، قطعات سیل‌بندی و آب‌بندی، خار و …
مزایای رولیک برگشت:
جلوگیری از فرسایش نوار نقاله
– رولیک برگشت به محافظت از نوار نقاله در برابر مواد چسبنده و ساییدگی کمک می‌کند، که این امر به حفظ نظم و کارایی سیستم کمک می‌کند.
اصلاح مسیر حرکت
– این رولیکها از انحراف نوار نقاله از مسیر حرکتی جلوگیری می‌کنند و در صورت انحرافات احتمالی، مسیر را اصلاح می‌کنند تا عملکرد بهینه را حفظ کنند.
مقاوم در برابر نوسانات دما
– رولیک برگشت معمولاً با موادی ساخته شده‌اند که در بازه دمایی منفی ۱۰ تا مثبت ۸۰ درجه سانتی‌گراد عملکرد قابل قبولی دارند و توانایی کار در شرایط دمایی متنوع را دارند.
وظیفه رولیک برگشت چیست و چگونه عمل می‌کند؟
رولیک برگشت، به عنوان یکی از اجزای اساسی در سیستم نقاله‌ها، وظیفه مهمی را بر عهده دارد که از حفظ و عملکرد بهینه تسمه نقاله مسئول است. عمده‌ترین وظیفه رولیک برگشت، نگهداری و پشتیبانی از نوار بازگشتی است که پس از تخلیه بار، در مسیر برگشت به ناحیه بارگیری باز می‌گردد.
با توجه به عملکرد رولیک برگشت در سیستم نقاله، می‌توانیم وظایف اصلی آن را به شرح زیر بیان کنیم:
- حفظ تسمه نقاله: این رولیکها باعث می‌شوند تا تسمه نوار نقاله به درستی در مسیر خود حفظ شود و از انحراف و از دست دادن مسیر جلوگیری کنند.
- جلوگیری از فرسایش و ساییدگی: با توجه به اینکه ممکن است مواد چسبنده به تسمه‌های نوار نقاله چسبیده و سطح آن را پوشانده، رولیک برگشت باعث جلوگیری از فرسایش و پارگی تسمه می‌شود.
- اصلاح مسیر حرکت: در صورتی که تسمه نقاله از مسیر خود انحراف کند، رولیک برگشت با ایجاد فشاری مناسب و اصلاح مسیر حرکت، باعث می‌شود تا تسمه به مسیر درست بازگردد و کارایی سیستم بهینه باقی بماند.
- مقاومت در برابر فشار و وزن: رولیک برگشت با طراحی مقاوم و استفاده از موادی مناسب، قادر است وزن نوار نقاله و فشارهای متحمله را تحمل کند و عمر مفید تسمه را افزایش دهد.
- حفظ امنیت و عملکرد بهینه: با جلوگیری از ساییدگی و از دست دادن تسمه نقاله، رولیک برگشت به حفظ امنیت و عملکرد بهینه سیستم نقاله کمک می‌کند.
در مورد نحوه کارکرد رولیک برگشت، این اجزا به وسیله حلقه‌های لاستیکی گرد در وسط خود ایجاد فشاری مناسب را بر روی تسمه نوار نقاله اعمال می‌کنند. این فشار واکنشی به وزن و فشار تسمه است که با تنظیم صحیح آن باعث حفظ مسیر صاف و درست تسمه می‌شود.
به علاوه، در انتهای رولیک برگشت، رینگهای لاستیکی صاف قرار می‌گیرند که به جلوگیری از انحراف کم تسمه نقاله کمک می‌کنند و مانع از لغزش و از دست دادن مواد می‌شوند.
بنابراین، رولیک برگشت با ترکیبی از قابلیت‌های فشرده‌سازی، پشتیبانی و اصلاح مسیر، از اهمیت بسزایی در عملکرد صحیح و بهینه سیستم نقاله برخوردار است.
محل قرارگیری و فاصله رولیکهای برگشت
توجه به فاصله بین اجزای دورانی در موقعیت‌دهی و نگهداری رولیکهای نوار نقاله، تأثیر زیادی دارد. رولیک‌هایی که به فاصله دور از یکدیگر نصب می‌شوند، نه تنها شکل مناسبی به تسمه نقاله نمی‌دهند بلکه نیز نمی‌توانند آن را به‌طور مطلوب نگه دارند. اگر رولیکها نزدیک یکدیگر نصب شوند، این موضوع می‌تواند شکل و نگهداری تسمه را بهبود بخشد؛ اما مصرف اضافی انرژی و هزینه‌های اضافی ساخت کانوایر را نیز افزایش می‌دهد.
رولیکها باید تاحدی به یکدیگر نزدیک نصب شوند تا بتوانند تسمه پربار را به‌طور مناسب نگه دارند و شکمی بین آنها ایجاد نشود. اگر تسمه بیش از حد شکم کند، هنگام عبور از روی رولیکها، بار بالا می‌رود که باعث افزایش مصرف انرژی و سایش تسمه می‌شود. همچنین، شکم آن باعث افزایش ریزش بار می‌شود. با وزن تسمه، فاصله رولیکهای برگشت قابل تعیین است؛ زیرا بار دیگری به این رولیکها نمی‌رود و مشکل ریزش بار در این سمت کانوایر وجود ندارد. معمولاً فاصله رولیکهای برگشت 10 فوت و 3 متر است.
نتیجه گیری
در این مقاله، نقش و اهمیت رولیک برگشت در عملکرد بهینه سیستم‌های نقاله مورد بررسی قرار گرفت. این اجزا اساسی سیستم نقاله باعث جلوگیری از ساییدگی، فرسایش، و انحراف تسمه‌های نقاله شده و تاثیر بسزایی در بهره‌وری و کارایی این سیستم‌ها دارند. با توجه به مطالعات و آزمایشات صورت گرفته، مشخص شد که استفاده از رولیکهای برگشت با فناوری‌های جدید و مواد با کیفیت، می‌تواند عملکرد و عمر مفید سیستم‌های نقاله را بهبود بخشیده و هزینه‌های نگهداری را کاهش دهد.
در نتیجه، استفاده بهینه از رولیکهای برگشت در سیستم‌های نقاله امری حیاتی برای صنایع مختلف است. این اجزا باعث افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید می‌شوند و در عین حال، از نظرات زیست محیطی نیز به عنوان یک راهکار پایدار مطرح می‌گردند. امیدواریم که این مقاله بتواند به مدیران و متخصصان صنایع مختلف در اتخاذ تصمیمات مناسب و بهینه در زمینه استفاده از رولیکهای برگشت کمک کند و بهبودی قابل‌توجهی در عملکرد و بهره‌وری این سیستم‌ها را به همراه داشته باشد.
