تسمه نوار نقاله چیست؟
تسمه نوار نقاله (Conveyor Belt) یک سیستم حمل و نقل مکانیزه است که به منظور انتقال کالاها، مواد و یا محصولات به صورت پیوسته و با سرعت ثابت، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوار نقاله به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای انتقال مواد، در صنایعی که نیاز به انتقال کالا، مواد و محصولات در مسافت‌های طولانی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوار نقاله از یک سیم تمام فلزی و یا چندین لایه از مواد مقاوم و پوشش‌دار به صورت پیوسته ساخته شده است. سرعت حرکت نوار نقاله، به صورت قابل تنظیم بوده و به صورت دستی یا خودکار قابل کنترل است. نوار نقاله معمولاً در صنایع مختلف مانند معدن، سیمان، فولاد، زغال سنگ، شیمیایی، غذایی و … استفاده میشود.
تمام مراحل انتقال مواد از جمله بارگیری، انتقال و تخلیه در سیستم تسمه نقاله صورت می‌گیرد. در این سیستم، مواد در نقطه ورودی بارگیری شده و سپس به وسیله نوار نقاله به سمت نقطه تخلیه حرکت می‌کنند. نوار نقاله می‌تواند به صورت عمودی، افقی و یا ترکیبی از دو حالت عمودی و افقی باشد. اجزای تشکیل‌دهنده تسمه نقاله شامل تسمه، رولیک‌های سرعتی، رولیک‌های پشتیبانی، بسته‌بندی و موتور و مخازن حفظ آب می‌باشند. انتخاب نوار نقاله صحیح برای کاربرد خاص و نگهداری و تعمیرات منظم آن، می‌تواند به بهبود کارایی سیستم تسمه نوار نقاله کمک کند و از هزینه‌های اضافی جلوگیری کند. در کل، استفاده از نقاله برای انتقال مواد و کالاها در صنایع مختلف، سرعت، امنیت، دقت و کارایی بالاتری را در مقایسه با روش‌های سنتی ممکن می‌سازد.
ساختار و اجزای تشکیل دهنده تسمه نوار نقاله
تسمه نوار نقاله از چندین لایه از مواد مقاوم و پوشش‌دار به صورت پیوسته ساخته شده است. ساختار نوار نقاله معمولاً شامل موارد زیر است:
- لایه پوششی: این لایه معمولاً از پلیمرها یا کاواژیوم (Covar) تشکیل شده است که مقاومتی بالا در برابر فشار، خوردگی و سایش دارد.
- لایه کف: این لایه معمولاً از پلیمرها یا لایه‌هایی از فلزات مانند فولاد ضد زنگ تشکیل شده است که برای پشتیبانی از بارهای سنگین و افزایش استحکام تسمه استفاده میشود.
- لایه پشتیبانی: این لایه برای تقویت تسمه استفاده میشود و معمولاً از پلیستر، پلی‌آمید و یا پلی‌استر الیافی تشکیل شده است.
- لایه روکش: این لایه برای جلوگیری از ورود آب، روغن و یا مواد شیمیایی به داخل تسمه و همچنین جلوگیری از خراشیدگی سطح تسمه به کار می‌رود. این لایه معمولاً از لایه‌هایی از پلیمرهای مقاوم در برابر سایش تشکیل شده است.
ساختار تسمه نقاله
- بسته‌بندی: بسته‌بندی‌های مناسب، برای انتقال تسمه نوار نقاله بسیار مهم است تا از خراشیدگی و آسیب دیدگی تسمه در طی حمل و نقل جلوگیری شود. بسته‌بندی معمولاً شامل روکش‌هایی از پلی‌اتیلن، نایلون، پلاستیک و یا فوم است.
- رولیک‌های سرعتی: رولیک‌هایی هستند که تسمه روی آن قرار دارد و در حرکت تسمه نوار نقاله نقش مهمی دارند. رولیک های سرعتی عمدتا برای حفظ تعادل و توازن در سرعت نوار نقاله به کار می‌روند و در صورت نیاز می‌توانند باعث تغییر در سرعت حرکت تسمه نقاله شوند.
- رولیک‌های پشتیبانی: رولیک‌های پشتیبانی در قسمت پایین نوار نقاله و در مقابل رولیک‌های سرعتی قرار می‌گیرند. این رولیک‌ها به منظور حفظ شکل و ساختار تسمه نوار نقاله در حین حرکت و پشتیبانی از بارهای سنگین به کار می‌روند.
- اتصالات: اتصالات، اجزایی هستند که به منظور اتصال دو سر نوار نقاله به هم، استفاده می‌شوند. این اتصالات برای حفظ استحکام نقاله و جلوگیری از جدا شدن قطعات تسمه از هم در حین حرکت، بسیار مهم هستند.
- تسمه نقاله: تسمه نقاله خود می‌تواند از مواد مختلفی تشکیل شده باشد، مانند پلی‌اتیلن، پلی‌استر، فولاد، پلاستیک و غیره. انتخاب مواد مناسب برای ساخت نوار نقاله بستگی به نوع کاربری و محیط کاری دارد.
کاربرد تسمه نوار نقاله در صنعت
تسمه نوار نقاله در بسیاری از صنایع و بخش‌های مختلف کاربرد دارد، از جمله:
- صنایع معدنی: در صنایع معدنی از نوار نقاله برای انتقال مواد معدنی از معادن به کارخانه‌ها استفاده میشود. همچنین در کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی نیز از نوار نقاله برای انتقال مواد مختلف به کاربرد می‌رود.
- صنایع غذایی: در صنایع غذایی از نوار نقاله برای حمل و جابجایی مواد خام و محصولات غذایی استفاده میشود. همچنین در بخش‌های مختلفی از تولید مانند تولید نان، شکلات و آبمیوه نیز از نوار نقاله استفاده میشود.
- صنایع دارویی: در صنایع دارویی نیز از نوار نقاله برای حمل و جابجایی مواد خام و تولیدات دارویی استفاده میشود.
- صنایع خودروسازی: در صنایع خودروسازی نیز از نوار نقاله برای جابجایی قطعات خودرو استفاده میشود.
- صنایع چاپ: در صنایع چاپ نیز از نقاله برای جابجایی مواد مختلفی مانند کاغذ، کتاب و مجلات استفاده میشود.
- صنایع تولیدات چوبی: در صنایع تولیدات چوبی نیز از نقاله برای جابجایی و انتقال تخته‌ها، لمینت و مواد خام چوبی استفاده میشود.
- صنایع پلاستیک: در صنایع پلاستیک نیز از تسمه نوار نقاله برای حمل و جابجایی مواد خام و تولیدات پلاستیکی استفاده میشود. با توجه به وسعت کاربرد نقاله در صنایعات مختلف، انواع مختلفی از تسمه نوار نقاله وجود دارد که برای هر صنعت و کاربرد خاصی طراحی و ساخته میشود.
انواع تسمه نقاله
- نوار نقاله معمولی: این نوع نوار نقاله برای حمل و جابجایی مواد مختلفی از جمله مواد غذایی، مواد شیمیایی، قطعات خودرو، مواد معدنی و غیره استفاده میشود.
- تسمه نقاله چند لایه: این نوع تسمه دارای لایه‌های مختلفی از جمله لایه‌های پارچه‌ای، لایه‌های پلاستیکی و لایه‌های فلزی است که برای حمل و جابجایی مواد خام یا تولیدات صنعتی خاصی مانند محصولات غذایی، قطعات خودرو، مواد شیمیایی و غیره استفاده میشود.
- نقاله هیدرولیکی: این نوع نوار به صورت مستقیم برای حمل و جابجایی مواد سیال مانند آب، نفت و غیره به کار می‌رود.
- نقاله لاستیکی: این نوع تسمه از لایه‌های مختلفی از جمله لایه‌های لاستیکی و لایه‌های پارچه‌ای تشکیل شده است و برای حمل و جابجایی مواد سبک مانند کاغذ، کفش و غیره استفاده میشود.
- نقاله فولادی: این نوع از لایه‌های فولادی تشکیل شده است و برای حمل و جابجایی مواد سنگین و تولیداتی مانند مواد معدنی، زغال سنگ، قطعات خودرو و غیره استفاده میشود.
- نقاله فلزی: این نوع تسمه نوار نقاله از لایه‌های فلزی تشکیل شده است و برای حمل و جابجایی مواد سنگین و تولیداتی مانند مواد معدنی، زغال سنگ، قطعات خودرو و غیره استفاده میشود.
انواع کمتر شناخته شده تسمه نقاله
- نقاله مغناطیسی: تسمه دارای سطحی مغناطیسی است که برای جمع‌آوری و جداسازی مواد فلزی از مواد دیگر مانند زباله و غیره استفاده میشود.
- نقاله سیلیکونی: این نوع نوار از لایه‌های سیلیکونی تشکیل شده است و برای حمل و جابجایی موادی مانند پلاستیک و مواد الکترونیکی استفاده میشود.
- نقاله حرارتی: این نوع نوار دارای خاصیت مقاومت در برابر دمای بالا است و برای حمل و جابجایی موادی مانند آجر، شیشه و غیره استفاده میشود.
- نوار نقاله بازیافتی: از مواد بازیافتی تهیه میشود و برای جابجایی مواد بازیافتی به کار می‌رود.
همچنین تسمه نوار نقاله در بسیاری از صنایع برای جابجایی مواد از مرحله تولید به مرحله بعدی، انتقال مواد از مکان به مکان و حتی بسته‌بندی مواد استفاده میشود. به عنوان مثال، در صنایع غذایی از نوار نقاله برای جابجایی موادی مانند حبوبات، غلات، قهوه و شکر استفاده میشود. در صنعت خودرو، نقاله برای جابجایی قطعات خودرو در فرآیند تولید استفاده میشود.
انواع تسمه نوار نقاله بر اساس مواد ساخت آن
تسمه نوار نقاله می‌تواند از مواد مختلفی ساخته شود، که هر کدام برای کاربردهای خاص خود مناسب هستند. انواع نوار نقاله بر اساس مواد ساخت آن‌ها شامل موارد زیر است:
- نقاله پلی‌استر: از الیاف پلی‌استری ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند خمیر، کاغذ و چوب استفاده میشود.
- نقاله پلی‌اتیلن: از مواد پلی‌اتیلنی ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند خاک، شن، ماسه و مواد غیرخطرناک استفاده میشود.
- نقاله پلی‌کربنات: این نوع تسمه از مواد پلی‌کربناتی ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند شیشه و سفال استفاده میشود.
- نوار نقاله پلی‌یورتان: نوار نقاله از مواد پلی‌یورتانی ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند غذا، آب‌معدنی و نوشیدنی استفاده میشود.
- نقاله پی‌وی‌سی (تسمه pvc): این نوع تسمه نوار نقاله از مواد پی‌وی‌سی ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند کاغذ، چاپ و پوشش استفاده میشود.
تسمه نوار نقاله بر اساس انواع مختلف
- نوار نقاله رابر: نقاله از مواد رابری ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند مواد شیمیایی و صنایع نفت و گاز استفاده میشود.
- نقاله فلزی: این نوار از فلز ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند فلزات و قطعات سنگین استفاده میشود.
- تسمه نوار نقاله شیشه‌ای: این نوع تسمه از مواد شیشه‌ای ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند شیشه‌های خرد شده استفاده میشود.
- نوار نقاله سیلیکون: نوار از مواد سیلیکونی ساخته شده است و برای جابجایی موادی مانند الکل، دارو و مواد خوراکی استفاده میشود.
همچنین در بعضی موارد، تسمه نوار نقاله با پوشش‌های مختلفی ساخته میشود تا به نیازهای خاص صنایع پاسخ دهد. به عنوان مثال، تسمه نقاله با پوشش ضد آب برای استفاده در صنایع غذایی و نوار با پوشش ضد حریق برای استفاده در صنایع شیمیایی و نفت و گاز ساخته میشود. برای اطلاع از قیمت تسمه و مشخصات و انواع ان با ما تمایس بگیرید.
انتخاب تسمه نوار نقاله مناسب برای کاربرد خاص
- نوع مواد: در انتخاب تسمه نقاله باید به نوع موادی که قرار است جابجا شود توجه شود. برای جابجایی موادی مانند محصولات غذایی، نقاله با پوشش‌هایی مانند پوشش ضد آب و قابل شستشو مناسب است. در صنایع شیمیایی و نفت و گاز، تسمه با مقاومت بالا در برابر خوردگی و حرارت مناسب است.
- شرایط محیطی: شرایط محیطی مانند دما، رطوبت و تنش‌های مکانیکی بر روی کارایی و عمر تسمه نوار نقاله تاثیر می‌گذارند. برای استفاده در شرایط دمایی بالا، تسمه نقاله با مقاومت در برابر حرارت بالا مناسب است.
- نوع نوار: نوع نوار نیز باید بر اساس نیازهای کاربردی انتخاب شود. برای جابجایی مواد سنگین، تسمه نقاله با نوار کوتاه و سخت مناسب است. در صورت نیاز به انعطاف پذیری بیشتر، نوار نازکتر انتخاب شود.
- مقاومت در برابر سایش: مقاومت نوار در برابر سایش نیز باید در نظر گرفته شود. در صورت استفاده از نوار با مقاومت کم در برابر سایش، زودتر خراب خواهد شد و نیاز به تعویض دارد. بنابراین در کاربردهایی که نیاز به جابجایی مواد سنگین با شدت سایش بالا وجود دارد، نوار با مقاومت بالا در برابر سایش انتخاب شود.
- قابلیت تعویض: در برخی موارد، نیاز به تعویض نقاله وجود دارد. بنابراین، تسمه نوار نقاله باید به سادگی و بدون نیاز به تخصص فنی قابل تعویض باشد.
- ایمنی: همچنین، تسمه نوار نقاله باید دارای قابلیت‌های ایمنی مناسب باشد. برای جلوگیری از اتفاقات ناگوار و حوادثی مانند گرفتار شدن اشیاء در نوار، نقاله باید دارای سیستم‌های ایمنی مانند سیستم‌های ایمنی پارچه ای باشد.
نگهداری و تعمیرات نوار نقاله
نگهداری و تعمیرات منظم تسمه نوار نقاله از اهمیت بالایی برخوردار است و بهبود کارایی و طول عمر نقاله می‌تواند هزینه‌های تعمیراتی و تعویض را کاهش دهد. در ادامه به برخی اصول و روش‌های نگهداری و تعمیرات نقاله پرداخته میشود:
- بررسی دوره‌ای: نقاله باید به صورت دوره‌ای بررسی شود. بررسی‌های دوره‌ای شامل بررسی عملکرد نقاله، چک کردن وضعیت نوار نقاله و اجزای دیگر نقاله، تنظیم کشش تسمه نوار نقاله و دیگر چک‌های فنی مربوط به تسمه نقاله میشود.
- پاک‌سازی: در صورت لزوم، تسمه باید پاک‌سازی شود. در صورتی که ذرات گرد و غبار یا سایر مواد به سطح نقاله چسبیده باشد، می‌تواند باعث سایش و خرابی آن شود.
- تنظیم نوار : تسمه باید به درستی تنظیم شود. کشش آن باید به گونه‌ای تنظیم شود که مواد به درستی بتوانند از روی تسمه عبور کنند و در عین حال نوار نقاله بتواند در سرعت مناسب حرکت کند.
- تعویض اجزای خراب: در صورتی که قطعات و اجزای نوار نقاله خراب شده باشند، باید تعویض شوند. این شامل تعویض پارچه‌های خراب، بلبرینگ‌های شکسته و سایر قطعات مربوط به آن است.
- رعایت دمای محیط: دمای محیط که تسمه نوار نقاله در آن قرار دارد، باید در نظر گرفته شود. در مواردی که دمای محیط بسیار بالا است، ممکن است لاستیک ان دچار مشکل شود و خراب شود. برای این منظور، می‌توان از نقاله با مواد خاصی مانند فلزی، کربن، سیلیکون و… استفاده کرد.
نکات مهم در استفاده صحیح از تسمه نوار نقاله
- آموزش به کارمندان: عملیات نگهداری و تعمیرات باید آموزش داده شود. باید مراحل تعمیرات و نگهداری به صورت کامل و با جزئیات به کارمندها آموزش داده شود تا بتوانند به درستی نقاله را نگهداری و تعمیر کنند.
- استفاده از تجهیزات حفاظتی: در زمان تعمیرات و نگهداری، باید از تجهیزات حفاظتی مانند کفش و دستکش محافظ استفاده کرد تا از آسیب‌های ناشی از تعمیرات و نگهداری جلوگیری شود.
- اجرای بازرسی‌های ایمنی: باید بازرسی‌های ایمنی دوره‌ای برای تسمه نقاله انجام داده شود. این بازرسی‌ها باید شامل بررسی سیستم حفاظتی، راندمان سیستم و ایمنی عملیات باشد.
- در کل، نگهداری و تعمیرات منظم و به موقع نوار نقاله، به دلیل کاهش هزینه‌های تعمیراتی و تعویض و همچنین بهبود کارایی و طول عمر نوار نقاله، اهمیت بسیاری دارد.
بهینه سازی عملکرد تسمه نوار نقاله
برای بهینه سازی عملکرد تسمه نوار نقاله، می‌توان به موارد زیر توجه کرد:
- انتخاب نقاله مناسب: باید نقاله مناسب برای کاربرد مورد نظر انتخاب شود. انتخاب نوار با ضخامت، مواد ساخت، عرض و مشخصات دیگر مناسب، می‌تواند عمر و راندمان تسمه را افزایش دهد.
- تنظیم فشار نوار: فشار مناسب بر روی تسمه باید تنظیم شود. فشار بیش از حد می‌تواند باعث خرابی نوار نقاله شود و فشار کمتر از حد مورد نیاز، می‌تواند باعث از دست رفتن راندمان نوار نقاله شود.
- حفظ سطح تماس تسمه با دستگاه های حمل کننده: برای حفظ سطح تماس نوار نقاله با دستگاه‌های حمل کننده باید بر روی سیستم اسپری کنترل فشار هوا و چرخش نقاله توجه شود.
- نظافت و تمیز نگه داشتن تسمه نقاله: باید نوار نقاله را تمیز نگه داشت و از گرد و غبار و مواد ناخالص و ناخواسته محافظت کرد. این کار می‌تواند عمر و راندمان تسمه را افزایش دهد.
- استفاده از تجهیزات حفاظتی: در هنگام تعمیرات و نگهداری نقاله باید از تجهیزات حفاظتی استفاده کرد تا از صدمات جانی و مالی جلوگیری شود.
- نصب سیستم حفاظتی: نصب سیستم حفاظتی مانند سیستم ایمنی ضروری است تا در صورت بروز خطا و یا ت- رعایت دمای مناسب: دمای مناسب برای تسمه نوار نقاله می‌تواند بین ۱۰-۴۰ درجه سانتی‌گراد باشد. بیش از این دما می‌تواند منجر به خرابی تسمه شود و در عین حال کاهش دما می‌تواند باعث سختی تسمه و کاهش انعطاف‌پذیری آن شود.
رعایت نکات مربوط به استفاده از تسمه نوار نقاله
- رعایت سرعت مناسب: سرعت مناسب برای تسمه نقاله باید بر اساس مواد منتقل شده و شرایط کاری تعیین شود. سرعت بالاتر از حد مجاز می‌تواند باعث خرابی و کاهش عمر مفید تسمه شود.
- نصب اجزای پشتیبان: برای کاهش فشار و نگهداری نقاله، نصب اجزای پشتیبان نظیر رولر و اسپرینگ می‌تواند موثر باشد.
- استفاده از مواد شیمیایی مناسب: مواد شیمیایی مانند روغن و گریس می‌توانند در بهبود عملکرد و کاهش سایش و سایر خرابی‌های نقاله مفید باشند.
- مراقبت از اتصالات تسمه: بررسی و تعمیر اتصالات نقاله به‌طور دوره‌ای می‌تواند از جمله نکاتی باشد که به حفظ عملکرد صحیح تسمه کمک می‌کند.
- رعایت تعادل بار: برای جلوگیری از بار غیرمتعادل روی نقاله، توزیع مناسب بار بر روی تسمه و تنظیم آن به دقت می‌تواند موثر باشد.
مشکلات مربوط به استفاده از تسمه نوار نقاله
استفاده از تسمه نوار نقاله در صنعت همراه با چالش‌ها و مشکلاتی است که می‌توان به عنوان موارد زیر اشاره کرد:
- سایش و خرابی: ممکن است به دلیل استفاده طولانی‌مدت و یا شرایط کاری سخت، خراب شود. سایش و سایر خرابی‌ها مانند پاره شدن تسمه نیز می‌تواند باعث کاهش عمر مفید تسمه شود.
- نامنظم بودن و تغییر مسیر تسمه: در بعضی موارد، نوار ممکن است به دلیل عوامل مختلف مانند نامنظم بودن بار، نامنظمی تسمه و سایر عوامل، تغییر مسیر دهد که ممکن است منجر به خرابی و تعطیلی تسمه شود.
- نشت و ریزش مواد: در برخی موارد، ممکن است موادی که روی نوار نقاله منتقل می‌شوند، از تسمه نشت کنند و به سایر قسمت‌های سیستم منتقل شوند. این مسئله ممکن است باعث آلودگی و خطر برای محیط زیست و کارکنان شود.
- نیاز به نگهداری و تعمیرات: تسمه نوار نقاله به دلیل استفاده مداوم نیاز به نگهداری و تعمیرات دوره‌ای دارد. این مسئله ممکن است هزینه‌بر و زمان‌بر باشد.
- مشکلات نگهداری و تعمیرات: نگهداری و تعمیرات نقاله ممکن است به دلیل سختی دسترسی و بعضی از مشکلات فنی مانند نیاز به تعویض قطعات و تعمیرات پیچیده، زمان‌بر و پرهزینه باشد.
- مشکلات ایمنی: به دلیل اندازه و سرعت بالای نوار ، ممکن است خطرات ایمنی برای کارکنان وجود درد.
چالش‌ها و مشکلاتی نیز در استفاده از تسمه نقاله وجود دارد
- سایش و خرابی: در صورت عدم رعایت نکات نگهداری و تعمیرات مناسب، نوار با سایش و خرابی روبرو میشود. این مشکل با توجه به شرایط کاری و مواد قابل حمل توسط تسمه، ممکن است به صورت دوره‌ای یا مداوم پیش آید.
- کاهش سرعت حمل: در صورتی که طول نوار نقاله بیشتر از حد نیاز باشد و به طور مداوم بارهای سنگین بر روی آن حمل شود، سرعت حمل کاهش می‌یابد و این امر باعث افزایش زمان حمل مواد و کاهش بهره وری تسمه نقاله میشود.
- تأثیر محیط بر تسمه: محیط کاری و شرایط جوی نیز می‌تواند بر نقاله تأثیر بگذارد و باعث کاهش عمر مفید آن شود. به عنوان مثال، در صورتی که تسمه در معرض نور خورشید یا باران باشد، پیری و خرابی تسمه افزایش می‌یابد.
- مسائل ایمنی: استفاده از نوار نقاله در محیط‌های صنعتی با مخاطرات احتمالی همراه است. برای جلوگیری از وقوع حوادث، نیاز است که از تجهیزات ایمنی مانند سیستم‌های قطع کن و آچار نوار استفاده شود.
- هزینه‌های نگهداری: برای حفظ عملکرد بهینه تسمه نوار نقاله، نیاز است که نگهداری و تعمیرات منظم و مستمر صورت گیرد.
